YANGIN STANDARTLARI
ULUSLARARASI VE ENDÜSTRİYEL YANGIN STANDARTLARI
Eurocode
Eurocode yapılarda EN standartlarında ki çelik, beton, ahşap ve duvar yapısal yangın tasarımlarını kapsar. Tasarımcıların mevcut İngiliz standartlarına kıyasla daha sofistike tasarım yöntemleri sağlayan bu kodların kullanımı hakkında acil eğitime ihtiyaçları vardır.
Eurocode yapılarda EN standartlarında ki çelik, beton, ahşap ve duvar yapısal yangın tasarımlarını kapsar. Tasarımcıların mevcut İngiliz standartlarına kıyasla daha sofistike tasarım yöntemleri sağlayan bu kodların kullanımı hakkında acil eğitime ihtiyaçları vardır.
Avrupa Birliği Komisyonu, üye devletler arasında ticareti sağlamak ve teknik engelleri ortadan kaldırmak amacıyla 1975 yılında inşa alanında teknik uyumu sağlama için tarife kodları üzerinde çalışmalara başlamıştır. Bu iş programının bir parçası ilk bakışta ulusal tasarım kurallarına bir alternatif sağlayarak Eurocodes adında teknik kurallara uyumlu bir set oluşturmak, geliştirmek ve sonunda ulusal tasarımların yerine geçmesiydi.
Eurocodes yapıların bütünü ve bileşenlerinin tasarımı için ortak kurallar sağlamaktadır. Yapıların yenilikçi çeşitleri veya alışılmadık tasarım koşullarını özel olarak kapsamadığından bu gibi durumlarda tasarımcı tarafından ek uzman değerlendirmesi gerekli olacaktır.
Eurocode standartları gerekli güvenlik seviyesini tanımlamak için her üye devletin düzenleyici otoritelerinin sorumluluğunu tanır.
Avrupa standartları, yapısal çelikleri kullanarak yapıların yangın tasarımları için kuralları tarif eder:
Eurocode 1: Yapılardaki davranışlar. Bölüm 1-2: Yangına maruz kalan yapıların davranışları (EN 1991-1-2).
Eurocode 2: Beton yapıların tasarımı. Bölüm 1-2: Genel Kurallar, Yapısal Yangın Tasarımı (EN 1992-1-2)
Eurocode 3: Çelik yapıların tasarımı. Bölüm 1-2: Genel Kurallar, Yapısal Yangın Tasarımı (EN 1993-1-2).
Eurocode 4: Kompozit çelik ve beton yapıların tasarımı. Genel Kurallar, Yapısal Yangın Tasarımı (EN 1993-1-2).
Eurocode 5: Ahşap Yapıların Tasarımı. Genel Kurallar, Yapısal Yangın Tasarımı (EN 1993-1-2).
Eurocode 6: Taş Yapıların Tasarımı. Genel Kurallar, Yapısal Yangın Tasarımı (EN 1993-1-2).
Yeni Avrupa Standartları ayrıca yangın testleri için de gelişim göstermiştir. Mevcut test standartları gelecekte yenileri ile değiştirilecek olup ne zaman ve nasıl bir süreç içerisinde değişeceği bilinmemektedir. BS476 Bölüm 20’e eş değer yeni Eurocode BS EN 1363-1:1999’dur.
BS Standartları
BS 476, BS476-20 ve 21’de belirtilen ısıtma ve basınç koşulları uygulandığında yapıların yüke maruz kalan elemanlarının yangın dayanımını belirleyen prosedürleri açıklar. Bu standartlar yük altındaki malzemeler için malzeme seçimi ve/veya dizaynı ve yapısı, yükleme ve kısıtlama koşulları, ekipman, prosedürler ve ölçütler için gereklilikleri sağlar. Metotlar kirişlere, kolonlara, döşemelere, çatı katlarına ve duvarlara uygulanabilirdir.
Bölüm 20: Yapı malzemeleri ve yapılarda yangın testleri, Yapı elemanları yangın dayanımının belirlenmesi yöntemi (Genel prensipler)
Bölüm 21: Yapı malzemeleri ve yapılar için yangın testleri, Yapı taşıyıcı elemanlarının yangın dayanımının belirlenmesi yöntemi
Avrupa Standartları
EN 13381-4: Yapı elemanlarının yangın dayanımına katkısını belirlemek için test yöntemleri. Çelik elemanlara uygulanan reaktif olmayan (püskürtme sıva/yanmaz panel) koruma
EN 13381-8: Yapı elemanlarının yangın dayanımına katkısını belirlemek için test yöntemleri. Çelik elemanlara uygulanan reaktif (intümesan boya) koruma
EN 13501-1: Yapı malzemelerinin yangın davranışına olan tepkileri
Alman Standartları
DIN 4102-2: Yapı malzemeleri ve bileşenlerinin yangın davranışlarına olan tepkileri; Yapı bileşenleri; Tanımlar, Gereklilikler ve Testler
ABD Standartları
Standartlar yangın geçiren ürünler için can güvenliği, suç önleme, enerji verimliliği, ortam güvenliği, mal varlığı ve tesislerin güvenliği, yaşam alanları ve iş yerleri güvenliği ile diğer alanların standartlarını, şartnamelerini geliştirir ve yayınlar.
UL 263: İnşaat ve yapı malzemelerinin yangın testleri. (selülozik yangın şartları )
UL 1709: Yapısal çelik koruma malzemelerinin hızlı yükselen ısı şartlarında yangın testleri. (hidrokarbon yangın şartları)
UL 263 ve UL 1709, çelik için kritik sıcaklıkları inceler. Kritik çelik sıcaklıkları UL 263’e göre yatay çelik yapı elemanları için tekil olarak maksimum 1300°F (704°C) ve kesitsel ortalama olarak 1100°F (593°C) ‘dir. UL 1709’a göre kolonlar için kritik çelik sıcaklıkları tekil olarak maksimum 1200°F (650°C) ve kesitsel ortalama olarak 1000°F (538°C) olarak test edilmiştir.
Endüstri Standartları
API 2218: “Petrol ve Petrokimya İşleme Tesislerinde Yangın Önleyici Uygulamalar” petrokimya ve rafineri tesislerinin yangın durumunda oluşan kayıpları önlemek, sınırlandırmak için tasarlanmış olan yangın koruma sistemlerinin seçimi, uygulanması ve bakımı için iyi bir temel sağlar.
Rafineri işleme tesislerinde uygulanan yangın önleyici ürünler endüstri tarafından onaylı, test prosedürlerine göre nitelikli mineral yağ ve petrokimyasal yangın yük performansını gösteren malzemenin gerçek koşullar altında test edilmiş olmalıdır.
Ateşleme işleminden kısa süre sonrasında (en kısa 5 dakika), hidrokarbon yangın sıcaklıkları 2010°F (1100°C)’a kadar artabilir.
API 2218 Standard Şartnamesi en önemli yangın test standartlarından biri olan UL 1709’u önermektedir.
UL 1709’a göre, yapı çelikleri yangın testi (pool fire) esnasında 205kW/m2 sıcaklık şiddetine maruz bırakılır.
NFPA 58: Sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) kodu konutlarda bulunan küçük silindirlerden 100,000 galon’a kadar yükselebilen depolama tesislerine kadar tüm sıvılaştırılmış petrol gazı (propan) kurulumları için gerekli olan minimum güvenlik koşulları sağlamaktadır.
Bu kod sıvılaştırılmış petrol gaz aktarımı esnasında operatör vasfı, maksimum dolum miktarı ve dolum tanklarının devamlı hizmeti sağlamak için uygun ön transfer kontrolleri sağlamasını da içeren emniyetli taşıma gerekliliklerini içermektedir.
OTI 95634: “Pasif Yangın Koruma Malzemelerinin Yangın Dayanım Testleri” takip eden şirketler Shell, Exxon, Lloyds Register & British Gas ile iş birliği içerisindeki Norveç Yangın Araştırma Laboratuvarı olan SINTEF NBL tarafından oluşturulan bir standarttır. Test, pasif yangından koruma malzemesinin jet-yangını şartlarındaki performansının ne kadar iyi olduğu konusunda belirleyicidir.